فکر می‌کنید که می‌دانید چطور باید صورت خود را بشویید؟ شاید بگویید که شست‌وشوی صورت کار بسیار ساده‌ای است و کافی است با مقداری آب صورت خود را مرطوب کنیم و سپس با استفاده از شوینده‌ای مانند صابون، آن را بشوییم. البته حق با شماست و شستن صورت می‌تواند به همین سادگی باشد، ولی اگر پوست حساسی دارید یا می‌خواهید شست‌وشوی روزانهٔ مؤثری داشته باشید، باید با بهترین روش‌ها و البته اشتباهات رایج شست‌وشوی صورت آشنا شوید.
«شست‌وشوی درست صورت در جلوگیری از ایجاد جوش مؤثر است، سلامت پوست را افزایش می‌دهد و حتی ممکن است که التهاب پوست را نیز کاهش دهد.» البته چگونگی شست‌وشوی صورت به‌تنهایی مهم نیست و زمان، تعداد دفعات شست‌وشو و نوع مادهٔ شوینده نیز از اهمیت زیادی برخوردارند. برای اینکه مطمئن شوید از مادهٔ شوینده به‌درستی استفاده می‌کنید، باید از اشتباهات رایج شست‌وشوی صورت اجتناب کنید. پس از آگاهی از این موارد یاد می‌گیرید که چطور صورت خود را به‌درستی بشویید.
نشستن صورت قبل از خواب
شستن صورت قبل از خواب، قانونی غیرقابل‌تغییر است که اجرای آن برای مراقبت از پوست ضروری است. حتی اگر آرایش نمی‌کنید، باز هم باید قبل از خواب صورت خود را بشویید. درطول روز، چربی‌های طبیعی و عرق روی پوست جمع می‌شوند و ما کاملا دربرابر محیط بی‌دفاع می‌شویم، یعنی کثیفی و آلودگی روی لایهٔ بیرونی پوست ما جمع می‌شود.» پاک نکردن تمام این آلودگی‌ها در پایان روز، می‌تواند موجب سوزش، التهاب و جوش صورت شود.
نشستن صورت در صبح
شاید فکر کنید که برای نظافت پوست صورت، شست‌وشو قبل از خواب کافی است. ولی شستن صورت در صبح نیز ضروری است. پزشکان ، متخصص پوست می‌گوید: «وقتی درهنگام خواب می‌غلتید، باکتری‌های موجود در آب دهان و همچنین چربی موی سر به‌راحتی به صورت و چشم‌های شما انتقال پیدا می‌کنند.» بنابراین حتی اگر روبالشی خود را مرتبا عوض می‌کنید، باز هم بهتر است که پس از بیدار شدن، صورت خود را بشویید. البته اگر پوست بسیار حساسی دارید، نباید دو بار در روز از مواد شوینده استفاده کنید و بهتر است که برای شستن صورت در صبح (شب) تنها از آب استفاده کنید.
استفاده از آب داغ برای شست‌وشوی صورت
آب داغ، دشمن پوست و بخش‌های حساسی مثل صورت شماست. شاید دوش آب داغ یا استفاده از آب بسیار گرم در یک روز سرد زمستانی بسیار لذت‌بخش باشد، ولی با این کار به پوست خود آسیب می‌زنید.
دکتر زایشنر می‌گوید: «دمای بالا، مانند حمام بخار یا آب بسیار گرم موجب گشادی رگ‌های خونی و صدمه دیدنِ بافت‌های ظریف می‌شود. به‌علاوه آب داغ به‌طور طبیعی چربی‌هایی را که برای حفظ یکپارچگی پوست ضروری هستند، از بین می‌برد.» یعنی پوست شما سریع‌تر خشک می‌شود و به‌مرور دچار خارش یا پوسته‌پوسته شدن خواهد شد. بنابراین، همیشه برای شستن صورت، به‌‌جای آب داغ از آب ولرم استفاده کنید.
استفاده از شویندهٔ نامناسب برای نوع پوست
ممکن است، شوینده‌ای که دوست‌تان از آن تعریف می‌کند و می‌گوید که پوست او را کاملا دگرگون کرده است، برای شما تأثیر مشابهی نداشته باشد. وقتی می‌خواهید شویندهٔ مناسبی برای پوست خود تهیه کنید، باید مواردی مانند نوع پوست (چرب، خشک، معمولی یا مختلط)، حساسیت پوستی، استعداد بروز آکنه یا بیماری های پوستی (روزاسه، اگزما) را در نظر داشته باشید. اگر در انتخاب شویندهٔ مناسب دچار مشکل شدید، می‌توانید از متخصص پوست کمک بگیرید.
استفاده از صابون معمولی برای شستن صورت
اگر آن‌قدر خوش‌شانس هستید (خوش شانسی) که پوست حساسی ندارید، ممکن است که استفاده از صابون مشکلی برای پوست صورت‌تان به وجود نیاورد. ولی به‌گفتهٔ دکتر زایشنر این شویندهٔ خشن، موجب نابودی آب‌رسان‌های طبیعی پوست و درنتیجه بروز التهاب و قرمزی بر اثر پارگی رگ‌های خونی می‌شود. او توصیه می‌کند که به‌‌جای این شوینده‌ها، از شوینده‌های ملایمی استفاده کنید که تعادل پوست را برهم نمی‌زنند. برای محافظت از پوست خود می‌توانید از صابون‌های مخصوص پوست‌های حساس یا محصولات ارگانیکی که حاوی مواد مفیدی مانند شیر نارگیل هستند، استفاده کنید. این شوینده‌های ملایم، پوست را تحریک نمی‌کنند و می‌توانید دو بار در روز از آنها استفاده کنید.
شستن بیش‌ازحد صورت
در حالت ایده‌آل، شما باید صورت‌تان را دو بار در روز بشویید، یک بار صبح و یک بار قبل از خواب. البته استثنائاتی نیز وجود دارد، مثل زمانی که به‌شدت ورزش یا عرق کرده‌اید. دکتر جِروم گاردن (Jerome Garden)، مدیر انجمن پزشکان پوست و لیزر (Physicians Laser and Dermatology Institute) شیکاگو می‌گوید: «شستن صورت بیش از دو بار در روز هیچ ضرورتی ندارد، مگر اینکه مستعد ابتلا به انواع عفونت پوستی باشید. شستن بیش‌ازحد صورت، علاوه‌بر خشک و تحریک کردن پوست، موجب تولید چربی اضافه می‌شود.» بنابراین اگر آرایش یا ورزش نکرده‌اید و کرم ضدآفتاب سنگینی به صورت‌تان نمالیده‌اید، به دو بار شست‌وشو در روز بسنده کنید.
ساییدن و مالش صورت به‌مدت زیاد
مدت ماساژ پوست با میزان تمیز شدن صورت شما ارتباطی ندارد. ۲۰ تا ۳۰ ثانیه شست‌وشوی صورت با کف کافی است و بیشتر از آن برای پوست مضر است. ماساژ دادن بیش‌ازحد پوست، به‌ویژه درحین استفاده از شوینده‌های لایه‌بردار، موجب تحریک و قرمزی پوست می‌شود. دکتر گاردن توصیه می‌کند که ابتدا صورت خود را با آب ولرم (نه داغ) مرطوب کنید و سپس با نوک انگشتان، شوینده را با حرکات دورانی روی پوست پخش کنید. او می‌گوید: «حتما ناحیهٔ تی (T-zone، پیشانی و بینی) و ناحیهٔ یو (U-zone، اطراف فک) را بشویید، چون اغلب افراد این قسمت‌ها را نادیده می‌گیرند.» پس از ماساژ صورت با کف، صورت‌تان را آبکشی کنید و آن را با حوله‌ای تمیز و نرم و با حرکات ضربه‌ای خشک کنید.
لایه‌برداری بیش‌ازحد پوست
این مورد، به‌خصوص اگر از اسکراب استفاده می‌کنید بسیار مهم است. دکتر زایشنر می‌گوید: «لایه برداری پوست در زدودن سلول‌های مرده و افزایش درخشندگی پوست صورت مؤثر است. ولی لایه‌برداری بیش‌ازحد، می‌تواند منجر به پارگی‌های میکروسکوپی در لایهٔ بیرونی پوست و التهاب و سوزش شود.»
استفاده از شویندهٔ صورت بهعنوان پاک‌کنندهٔ آرایش
احتمالا از ریسک‌های خوابیدن با آرایش (ایجاد آکنه و کدر شدن پوست) آگاه هستید. نکتهٔ دیگری که باید به آن توجه داشته باشید این است که نباید از شویندهٔ صورت بهعنوان پاک کننده آرایش صورت استفاده کنید. دکتر نظریان می‌گوید: «بسیاری از برندهای آرایشی، ضدآب و ضدریزش هستند، بنابراین شوینده‌های معمولی نمی‌توانند به‌طور کامل آنها را پاک کنند.» به همین دلیل حتما باید پیش از شستن صورت از دستمال پاک‌کنندهٔ ملایم، میسلار واتر (micellar water، نوعی پاک‌کنندهٔ صورت که به آبکشی نیازی ندارد) یا پاک‌کننده‌های آرایش روغنی استفاده کنید، به‌ویژه اگر مدت زیادی آرایش داشته‌اید.
استفاده از دستمال پاک‌کنندهٔ آرایش به‌تنهایی
متخصصان هشدار می‌دهند که دستمال‌های پاک‌کنندهٔ آرایش به‌تنهایی کافی نیستند. دکتر نظریان می‌گوید: «این دستمال‌ها دارای مواد نگهدارنده هستند که موجب افزایش ماندگاری آنها می‌شود و در محیطی مثل حمام از رشد باکتری و قارچ روی دستمال جلوگیری می‌کند. با اینکه این دستمال‌ها آرایش صورت و آلودگی‌ها را پاک می‌کنند، ولی پس‌مانده‌هایی از خود به جا می‌گذارند.» بنابراین درصورت لزوم، ابتدا از این دستمال‌ها برای پاک کردن آرایش استفاده کنید و سپس مواد و چربی‌های اضافی و باکتری‌ها را با شوینده‌ای ملایم بشویید.
استفادهٔ مجدد از دستمال یا لیف کثیف
شاید شستن لیف یا دستمال پاک‌کننده، پس از تنها یک بار استفاده، برای‌تان سخت باشد. ولی متخصصان می‌گویند که اگر بارها و بارها از یک لیف یا دستمال استفاده کنیم، باکتری‌ها و قارچ‌های بیشتری به پوست صورت‌مان منتقل می‌شوند. پس بهتر است که از دستمال‌های ارزان استفاده کنید تا پس از هر بار پس مصرف، آنها را دور بیندازید.
پاک کردن صورت با حولهٔ حمام
آیا پس از دوش گرفتن، صورت و بدن خود را با یک حوله خشک می‌کنید؟ حتی اگر بدن‌تان را به‌خوبی شسته باشید، باز هم دلتان نمی‌خواهد که باکتری‌های بدن را به صورت‌تان انتقال دهید؛ چون ریزجانداران متفاوتی در بخش‌های مختلف بدن زندگی می‌کنند که با استفاده از حوله‌ای مشترک به صورت منتقل می‌شوند. بنابراین باید برای صورت از حوله‌ای مجزا استفاده کنید.
شست‌وشوی صورت پس از استفاده از ماسک
در دستورالعمل بیشتر ماسک‌ها نوشته شده است که صورت‌تان را قبل از استفاده بشویید. به این دلیل که وقتی پوست شما کاملا پاک و تمیز است، مواد موجود در ماسک‌ها می‌توانند کاملا در پوست نفوذ کنند. دکتر اِلِن مارمور (Ellen Marmur) متخصص پوست و مو در نیویورک می‌گوید: «پس از اینکه ماسک را از صورت خود پاک کردید، نباید دوباره صورت‌تان را بشویید؛ این موضوع درمورد ماسک‌های ورقه‌ای نیز صادق است! ماسک‌ها در رساندن مواد اصلی به پوست، ۳۰۰٪ قوی‌تر از سرم‌ها عمل می‌کنند؛ بنابراین بگذارید که پوست‌تان مدتی پس از پاک کردن ماسک، از خواص آب‌رسانی و ترمیمی آن بهره‌مند شود. به زبان ساده‌تر، اجازه دهید تا مواد تشکیل‌دهندهٔ ماسک روی پوست بمانند و کارشان را انجام دهند. اگر لازم است که ماسک را بشویید، فقط با مقداری آب آن را به‌آرامی از روی پوست خود پاک کنید.
استفادهٔ نادرست از تونر یا شیرپاککن
به‌دلایلی، بسیاری از ما هنوز درمورد نقش تونر یا شیرپاککن در تمیز کردن صورت خود اطلاعات کافی نداریم. دکتر مارمور می‌گوید: «در گذشته از تونرها برای پاک کردن پوست از چربی‌های اضافه استفاده می‌شد و بیشتر تونرها بر پایهٔ الکل بودند. ولی امروزه تونرها در انواع گوناگونی وجود دارند؛ بعضی از تونرها پوست را کاملا خشک می‌کنند، بعضی آرایش صورت را پاک می‌کنند و بعضی دیگر نیز مانند پرایمرها لایهٔ نازکی از رطوبت روی پوست ایجاد می‌کنند. به انتخاب تونر مناسب اهمیت بدهید و سعی کنید تونر مناسبی را که با برنامهٔ شست‌وشوی صورت‌تان سازگاری دارد، پیدا کنید.» ابتدا فقط یک بار در روز از تونر استفاده کنید تا مطمئن شوید که موجب ایجاد جوش یا خشکی پوست نمی‌شود؛ پس از اطمینان از این مسئله می‌توانید استفاده از آن را به دو بار در روز افزایش دهید.
مرطوب نکردن پوست بلافاصله پس از شست‌وشو
مرطوب کردن پوست، تأثیر بسیار زیادی روی کیفیت آن می‌گذارد. متخصصان توصیه می‌کنند که بلافاصله پس از شستن صورت از مرطوب کننده پوست استفاده کنید. دکتر مارمور می‌گوید: «اگر حتی چند دقیقه صبر کنید، سلول‌های سطح پوست آب خود را از دست می‌دهند و مرطوب کردن آنها دشوارتر می‌شود. مرطوب‌کننده‌ها مواد مغذی مهمی را به پوست می‌رسانند و پوست را تمیز و هیدراته می‌کنند.» اگر کرم مرطوب‌کننده‌ٔ روزانهٔ شما فاقد SPF است، روی آن از کرم ضد آفتاب مناسب استفاده کنید. دکتر گاردن می‌گوید: «SPFبه شما در حفاظت از تمام زحماتی که برای نگهداری پوست‌تان کشیده‌اید، کمک خواهد کرد.»
نشستن صورت پس از ورزش
شاید پس از ورزش کردن بتوانید با مقداری شامپوی خشک طراوت را به موهای‌تان برگردانید، اما صورت‌تان قطعا به شست‌وشو نیاز دارد. دکتر زایشنر می‌گوید: «وقتی ورزش می‌کنید، عرق و آلودگی روی پوست جمع می‌شود. اگر فراموش کنید که پس از ورزش صورت خود را تمیز کنید، احتمال بروز آکنه افزایش می‌یابد.» بنابراین دفعهٔ بعد که ساک ورزشی‌تان را آماده می‌کنید، شویندهٔ صورت‌تان را فراموش نکنید!
از لیف استفاده می کنید
شاید تصور کنید که استفاده از لیف هنگام اسکراب صورت می تواند به پاک شدن آلودگی ها کمک کند، اما شما با این کار در حقیقت به تعادل آسیب پذیر باکتریایی روی پوست تان صدمه می زنید. تحقیقات علمی نشان داده است ما برای آنکه بتوانیم سلامت پوست مان را حفظ کنیم، باید از باکتری های مفیدی که روی آن زندگی می کنند و جمعیت میکروبی پوست را تشکیل می دهند، محافظت کنیم. این باکتری های مفید می توانند جلوی عفونت را بگیرند، التهاب را کنترل کنند، به بهبود زخم کمک کنند و پوست را جوان تر نگه دارند. بنابراین نیازی به پاکسازی قوی با لیف نیست و به جای آن می توانید با استفاده از دست هایتان، حداکثر دو بار در هفته پوست تان را اسکراب و لایه برداری کنید.
از پدهای پاک کننده ی صورت استفاده می کنید
استفاده از این پدها شاید بهتر از این باشد که اصلاً صورت خود را نشویید، اما نباید برای کار شستشوی روزانه ی صورت تان به آن ها تکیه کنید. این پدها پوست را تمیز نمی کنند و خود دارای مواد شیمیایی هستند. ایرادی ندارد موقتاً از آن ها استفاده کنید، اما باید در اولین فرصت صورت خود را با یک شوینده ی مناسب به طور کامل بشویید.
پوست تان را با فشار زیادی مالش می دهید
برای خلاص شدن از آلودگی های پوست نیازی نیست صورت تان را محکم مالش دهید. یک فشار ملایم هم تأثیرگذار خواهد بود و نیازی به بد رفتاری با پوست تان نیست. این تصور که باید پوست را محکم مالش داد اشتباه اشت. با وجود یک شوینده ی مناسب، احتیاجی به فشار آوردن به پوست نیست.
مرطوب کننده را دیر به پوست تان می زنید
بهترین زمان برای زدن کرم ها و سرم ها، بلافاصله بعد از تمام شدن کار شستشوی صورت است، بنابراین برای زدن آن ها به پوست تان خیلی صبر نکنید. چون در آن زمان، پوست صورت در تمیزترین حالت ممکن خود است، شما می توانید با استفاده از مرطوب کننده، جلوی از دست رفتن رطوبت پوست را بگیرید. تنها مورد استثنا، محصولات ضد جوش است. این محصولات اگر روی پوست خیس زده شوند، می توانند پوست را اذیت کنند. بنابراین تا خشک شدن پوست صبر کنید، چون لازم نیست تمام محصول ضد جوش فوراً جذب پوست شود